Σπίτια

Υπάρχει ένα παλιό ρητό που λέει πως το σπίτι ενός άντρα είναι το κάστρο του. Αν και μένω σε ένα πολύ μικρό διαμέρισμα το οποίο δεν διαθέτει ούτε καναπέ για να κάτσει ένας καλεσμένος και έχω συμβιβαστεί πλέον με την ιδέα πως δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσω ένα μεγάλο σπίτι για να το διαμορφώσω όπως θα ήθελα, παρόλα αυτά θεωρώ πως το παραπάνω ρητό ισχύει και για την ταπεινή μου κατοικία. Ωστόσο, ο νους μας δεν παύει να ταξιδεύει και να στρέφεται προς το Ιδανικό. Και στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν τρεις κατοικίες που-όχι τυχαία-συνδέονται με ισάριθμους συγγραφείς του ευρύτερου Φανταστικού και γοητεύουν την φαντασία χάρη στην-κάποιες φορές γκροτέσκα-αισθητική τους και την ιστορία αυτών που τις κατοίκησαν. 

Πρώτο στη λίστα δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από το εξωφρενικό Fonthill Abbey που κτίστηκε κατά παραγγελία του William Beckford (1760-1844), συγγραφέα της παράξενης ιστορίας του Χαλίφη Βαθέκ. Μέσα σε αυτό το τερατώδες γοτθικό συγκρότημα ο εκκεντρικός Beckford απομονώθηκε, περιτριγυρισμένος από μια πληθώρα έργων τέχνης των οποίων ήταν μανιώδης συλλέκτης. Ο Παντελής Γιαννουλάκης (ένα από τα ελάχιστα άτομα στην χώρα μας που έχει πραγματική και ουσιαστική γνώση της Λογοτεχνίας του Φανταστικού) έχει γράψει παλιότερα ένα σχετικό κείμενο που οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναζητήσουν.

Fonthill Abbey

Η κατασκευή του FA κόστισε μια περιουσία. Ο κεντρικός πύργος του είχε ενενήντα μέτρα ύψος και κατέρρευσε αρκετές φορές λόγω της κακής κατασκευής του. Τελικά ο Beckford αναγκάστηκε να το πουλήσει το 1822 όταν άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Μερικά χρόνια αργότερα ο πύργος κατέρρευσε οριστικά, προκαλώντας ζημιά στο υπόλοιπο κτήριο, το οποίο τελικά κατεδαφίστηκε. Σήμερα το FA αποτελεί μακρινό όνειρο το οποίο γνωρίζουμε μόνο από αναπαραστάσεις της εποχής, ενώ σώζεται μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα του.

Σαφώς λιγότερο φιλόδοξη (αλλά προγενέστερη στη σύλληψη και την υλοποίηση) από το Fonthill Abbey υπήρξε η οικία του Horace Walpole (1717-1797), συγγραφέα της κλασικής γοτθικής νουβέλας Το Κάστρο του Οτράντο. To Straberry Hill House στο Twickenham του Λονδίνου υπήρξε το κάστρο του Walpole, ο οποίος το διαμόρφωσε έχοντας ως έμπνευση τους γοτθικούς καθεδρικούς ναούς. Όπως και στην περίπτωση του FA, το σπίτι στέγασε την μεγάλη συλλογή έργων τέχνης και διαφόρων άλλων αντικειμένων του Walpole.

Strawberry Hill House

Το εντυπωσιακό καστρόσπιτο υπήρξε διάσημο στην εποχή του και πολλοί επισκέπτες συνέρεαν για να θαυμάσουν τα σε μεσαιωνικό στυλ διακοσμημένα δωμάτια και τις συλλογές του οικοδεσπότη. Μετά τον θάνατο του Walpole το σπίτι πέρασε στους κληρονόμους του και δυστυχώς το 1842 διεξήχθη μια δημόσια δημοπρασία που άφησε το SHH εντελώς άδειο. Μετά από εργασίες αποκατάτασης, σήμερα το SHH είναι επισκέψιμο για το κοινό.

Strawberry Hill House

Υποθέτω πως ο πληθωρικός William Morris (1834-1896) είχε υπόψη τα εγχειρήματα των Walpole και Beckford, αν και δεν εντόπισα κάποια σχετική αναφορά. O Morris-μεταξύ άλλων-υπήρξε συγγραφέας κάποιων από τα πρώτα έργα επικής φαντασίας και ένας άνθρωπος με μεγάλη αγάπη για το ιπποτικό ιδεώδες, καθώς και για τις τέχνες και την αισθητική του Μεσαίωνα. Σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Philip Webb σχεδίασαν και κατασκεύασαν την περίφημη Κόκκινη Οικία (Red House) στο Bexleyheath, στην ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου.

Red House

Εκτός από την αρχιτεκτονική σχεδίαση και την κατασκευή του σπιτιού, ο Morris και φίλοι του όπως ο Burne Jones, επιμελήθηκαν και ολόκληρης της εσωτερικής διακόσμησης του σπιτιού. Η Κόκκινη Οικία υπήρξε το Παλάτι της Ομορφιάς στο οποίο η οικογένεια Morris έμεινε από το 1860 έως το 1865 οπότε και ο συγγραφέας αναγκάστηκε να την πουλήσει. Σήμερα είναι και αυτή επισκέψιμη ως μουσείο.

Εσωτερική άποψη της εισόδου του Κόκκινου Σπιτιού

Από αυτήν τη σύντομη αναφορά, γίνεται φανερό πως τα σπίτια αυτά δεν ήταν μόνο κατοικίες αλλά και δηλώσεις προθέσεων εκ μέρους των ανθρώπων που τα οραματίστηκαν. Δεν επρόκειτο για απλούς συγγραφείς αλλά για  άντρες που χάθηκαν σε μεσαιωνικά όνειρα, λάτρεψαν την Ομορφιά και την Τέχνη, και υπήρξαν φορείς μιας αισθητικής που σήμερα οπωσδήποτε δεν είναι της μόδας. Είχαν την πολυτέλεια να το κάνουν-θα πει κάποιος-αφού και οι τρεις άντρες που αναφέραμε ήταν από πολύ έως πάρα πολύ πλούσιοι. Όμως δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων. Είναι κυρίως θέμα ευρύτερης αισθητικής αντίληψης την οποία λίγοι διαθέτουν σε ουσιαστικό επίπεδο (ειδικά στην εποχή μας).

Κλείνω με την παρατήρηση πως τα παραπάνω γοτθικά κτίσματα έχουν μικρή έως μηδενική σχέση με την ελληνική πραγματικότητα, με μια-δύο εξαιρέσεις (στον βαθμό που γνωρίζω) όπως το γοτθικό σπίτι στην οδό Θήρας 54 στην πλατεία Αμερικής και το πυργόσπιτο που υπήρχε στην αρχή της λεωφόρου Μεσογείων, στην θέση που σήμερα βρίσκεται το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας. Το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε λοιπόν είναι κάποια μελλοντική επίσκεψη εν είδει προσκυνήματος στους χώρους όπου έζησαν και δημιούργησαν κάποιοι ξεχωριστοί άνθρωποι. Σχεδιάζοντας ταξίδια στις εξοχές της Αγγλίας, συνεχίζουμε την ζωή μας στα άχαρα διαμερίσματα μας, τα οποία ωστόσο παραμένουν τα κάστρα μας, μέσα στα οποία τα όνειρα μας, οι ασήμαντοι προσωπικοί μας θρίαμβοι, αλλά και η ξιπασιά μας εξακολουθούν να βασιλεύουν.