Πολλές φορές τείνω προς την άποψη πως, περισσότερο από κάθε άλλη τέχνη, η αισθητική καλλιέργεια ενός ατόμου πρέπει να κρίνεται με βάση το γούστο του στον κινηματογράφο. Το σινεμά είναι ένα απαιτητικό και δύσκολο μέσο, το οποίο λίγοι μπορούν να προσεγγίσουν στην λιγότερο εμπορική και περισσότερο καλλιτεχνική μορφή του. Η τελευταία φυσικά περιλαμβάνει και πιο μοντέρνες ή προοδευτικές ταινίες που πολλοί αρκούνται στο να τις απορρίψουν ως "κουλτουριάρικες", "ακαταλαβίστικες", ενίοτε και ως "συριζέϊκες". Περιττό βέβαια να γράψω πως οι εκλεκτοί είναι σε θέση να εκτιμήσουν τις ταινίες που πρέπει χωρίς επιδερμικές προσεγγίσεις.
Προσωπικά, τρέφω μεγάλη αγάπη για τον ιταλικό και τον γιαπωνέζικο κινηματογράφο. Και οι δύο έχουν αναδείξει μεγάλους σκηνοθέτες και μας έχουν χαρίσει σπουδαίες ταινίες. Μια από αυτές (συναφής με το πνεύμα του ιστολόγιου) είναι και το φιλμ Kwaidan (1964) του ιάπωνα δημιουργού Masaki Kobayashi, το οποίο είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω πριν κάποιες μέρες.
Kwaidan στα γιαπωνέζικα σημαίνει "ιστορία φαντασμάτων" και τέσσερις τέτοιες ιστορίες παρουσιάζονται στην ταινία του Kobayashi. Και οι τέσσερις εμπνέονται από την (πλούσια) ιαπωνική παράδοση του υπερφυσικού και βυθίζουν τον θεατή στην απόκοσμη ατμόσφαιρα τους. Η πρώτη ιστορία, με τον σαμουράϊ που εγκαταλείπει την γυναίκα του και γυρίζει μετά από χρόνια για να την βρει, έχει εμφανιστεί -σε μορφή διηγήματος- και σε μια από τις ανθολογίες των εκδόσεων Ωρόρα. Η δεύτερη ιστορία με την Γυναίκα του Χιονιού είναι ένα μικρό οπτικό ποίημα. Πιο χαρακτηριστική πάντως παραμένει η τρίτη ιστορία με τον τυφλό μουσικό που οι μοναχοί καλύπτουν ολόκληρο με ένα ιερό κείμενο προκειμένου να τον προστατεύσουν από τα φαντάσματα που τον παρασύρουν κάθε βράδυ. Ξεχνάνε όμως τα αυτιά του... Η ταινία κλείνει με το τέταρτο επεισόδιο στο οποίο ένα ανθρώπινο πρόσωπο εμφανίζεται στο ποτήρι από το οποίο πίνει ένας άνθρωπος. Και στις τέσσερις ιστορίες, το δραματικό στοιχείο είναι έντονο, υποσκελίζοντας το καθαρά υπερφυσικό (χαρακτηριστικό και άλλων παλιών ιαπωνικών ταινιών τρόμου).
Kwaidan στα γιαπωνέζικα σημαίνει "ιστορία φαντασμάτων" και τέσσερις τέτοιες ιστορίες παρουσιάζονται στην ταινία του Kobayashi. Και οι τέσσερις εμπνέονται από την (πλούσια) ιαπωνική παράδοση του υπερφυσικού και βυθίζουν τον θεατή στην απόκοσμη ατμόσφαιρα τους. Η πρώτη ιστορία, με τον σαμουράϊ που εγκαταλείπει την γυναίκα του και γυρίζει μετά από χρόνια για να την βρει, έχει εμφανιστεί -σε μορφή διηγήματος- και σε μια από τις ανθολογίες των εκδόσεων Ωρόρα. Η δεύτερη ιστορία με την Γυναίκα του Χιονιού είναι ένα μικρό οπτικό ποίημα. Πιο χαρακτηριστική πάντως παραμένει η τρίτη ιστορία με τον τυφλό μουσικό που οι μοναχοί καλύπτουν ολόκληρο με ένα ιερό κείμενο προκειμένου να τον προστατεύσουν από τα φαντάσματα που τον παρασύρουν κάθε βράδυ. Ξεχνάνε όμως τα αυτιά του... Η ταινία κλείνει με το τέταρτο επεισόδιο στο οποίο ένα ανθρώπινο πρόσωπο εμφανίζεται στο ποτήρι από το οποίο πίνει ένας άνθρωπος. Και στις τέσσερις ιστορίες, το δραματικό στοιχείο είναι έντονο, υποσκελίζοντας το καθαρά υπερφυσικό (χαρακτηριστικό και άλλων παλιών ιαπωνικών ταινιών τρόμου).
Πέρα από την ίδια την ταινία, μας ενδιαφέρει και η λογοτεχνική πηγή έμπνευσης της, αφού τα τέσσερα επεισόδια της έχουν βασιστεί σε ισάριθμες ιστορίες του Λευκάδιου Χερν -Lafcadio Hearn-. Ο ίδιος ο Χερν με τη σειρά του παρουσιάζει ελληνικό ενδιαφέρον αφού γεννήθηκε στην Λευκάδα (όπως μαρτυρεί και το όνομα του) από Ελληνίδα μητέρα αριστοκρατικής καταγωγής και Ιρλανδό πατέρα. Κοσμοπολίτικο πνεύμα, ταξίδεψε σε διάφορα μέρη του κόσμου προτού εγκατασταθεί μόνιμα στην Ιαπωνία, το 1890. Εκεί, δουλεύοντας παράλληλα ως καθηγητής, μελέτησε τις παραδόσεις της χώρας και έγραψε πολλά βιβλία γι' αυτές. Με τον τρόπο αυτό έκανε γνωστή την ιαπωνική κουλτούρα στον Δυτικό Κόσμο σε μια εποχή που η Ιαπωνία ήταν ακόμα ένα εξωτικό μέρος για τους περισσότερους Δυτικούς. Ακόμα και σήμερα, τα βιβλία του είναι απαραίτητα αναγνώσματα για όποιον ενδιαφέρεται να γνωρίσει καλύτερα τις παραδόσεις της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου. Κάποια από αυτά κυκλοφορούν και στα ελληνικά, αν και δεν βρίσκονται εύκολα στα βιβλιοπωλεία.
Στον αντίποδα του σινεμά υψηλών αξιώσεων του Kobayashi θα μπορούσα να τοποθετήσω την ταινία Dracula Untold την οποία επίσης παρακολούθησα πρόσφατα. Μια ενδιαφέρουσα ιδεά εκφυλίζεται σε ένα ασυνάρτητο φιλμ με κάδρα ξεσηκωμένα από το Lord of the Rings, κλισέ διαλόγους και τυποποιημένες, ακροβατικές σκηνές μάχης, επαρκώς ανώδυνες ώστε το φιλμ να χαρακτηριστεί κατάλληλο για 13 και άνω. Δυστυχώς, εξακολουθεί να ισχύει η διαπίστωση μου πως στις μέρες μας δεν γυρίζονται καλές ταινίες φαντασίας αλλά μόνο μέτρια έργα που στην προσπάθεια τους να είναι εμπορικά πατώνουν από απόψεως ουσίας και αισθητικής. Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι απέναντι στο DU, είναι σίγουρα καλύτερο από το Northmen: A Viking Saga, για το οποίο οποιαδήποτε κριτική στερείται νοήματος.
Περιμένοντας λοιπόν το τρίτο μέρος του The Hobbit -στο οποίο παίζει και ο πρωταγωνιστής του DU- προτείνω μια άλλη ταινία του Kobayashi, το μνημειώδες Seppuku (και όχι Harakiri όπως είναι ευρύτερα γνωστό) σε όσους αναζητούν το Υψηλό στον κινηματογράφο. Καλές προβολές!
 |
| Ο Λευκάδιος Χερν με τη σύζυγο του |
Περιμένοντας λοιπόν το τρίτο μέρος του The Hobbit -στο οποίο παίζει και ο πρωταγωνιστής του DU- προτείνω μια άλλη ταινία του Kobayashi, το μνημειώδες Seppuku (και όχι Harakiri όπως είναι ευρύτερα γνωστό) σε όσους αναζητούν το Υψηλό στον κινηματογράφο. Καλές προβολές!
