Εκατομμύρια χρόνια έχουν περάσει από την εποχή μας. Ένας γέρικος, κόκκινος ήλιος στέλνει ασθενικές ακτίνες για να φωτίσουν μια ετοιμοθάνατη Γη. Η επιφάνεια της είναι σπαρμένη με τα ερείπια πόλεων και αυτοκρατοριών που έχουν πλέον ξεχαστεί. Δαιμονικά πλάσματα στοιχειώνουν τα δάση και τις ερημιές της. Οι κάτοικοι της είναι πλέον λιγοστοί και ζουν με την επίγνωση πως ο ήλιος μπορεί από στιγμή σε στιγμή να σβήσει και ξεκινήσει ο αιώνιος χειμώνας.
"Σήμερα το πρωί, καθώς ξημέρωνε, είδα τον ήλιο να παραπαίει στον ορίζοντα και για μια στιγμή να βουλιάζει προς τα πίσω. Μονάχα μετά από ένα μεγάλο αρρωστιάρικο παλμό μπόρεσε να σηκωθεί στον ουρανό. Κάποιο πρωί θα περιμένουμε να τον δούμε να ανατέλλει, κι αυτός δε θα εμφανίζεται. Τότε, θα μπορέσεις να κοιμηθείς"Αν και βρισκόμαστε σε ένα πολύ μακρινό μελλον, η τεχνολογική γνώση έχει ξεχαστεί και η μαγεία ξαναζεί. Είναι μια ζοφερή εποχή αλλά και μια εποχή θαυμάτων. Μια εποχή που προσφέρεται για άφθονες περιπέτειες και εξωφρενικές αναζητήσεις...
Η Eτοιμοθάνατη Γη είναι δημιουργία του διάσημου Αμερικανού συγγραφέα φαντασίας Jack Vance. Ο Vance έγραψε τέσσερα βιβλία για την Ετοιμοθάνατη Γη τα οποία κυκλοφορούν και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος, σε (έγκυρη) μετάφραση του Θωμά Μαστακούρη. Αυτά είναι τα:
1)
Ιστορίες της Ετοιμοθάνατης Γης2)
Τα Μάτια του Ανώτερου Κόσμου3)
Η Οδύσσεια του Κουζέλ4)
Ριάλτο ο ΘαυμαστόςΤα τέσσερα βιβλία της Ετοιμοθάνατης Γης θεωρούνται σήμερα κλασικά έργα του fantasy. Προσωπικά δεν θα τα τοποθετούσα μεταξύ των αγαπημένων μου (εκτός ισώς από το πρώτο), αλλά αυτό φυσικά δεν μειώνει την αξία τους.
Στο πρώτο βιβλίο έχουμε έξι ιστορίες, εκ των οποίων οι τρεις πρώτες συνδέονται μεταξύ τους, ενώ οι υπόλοιπες είναι ανεξάρτητες. Κατά την άποψη μου είναι και το καλλίτερο βιβλίο της σειράς. Οι ιδέες του Vance είναι πρωτότυπες και τα ευρήματα του πολλά. Από τις ιστορίες του βιβλίου με ενθουσίασε ιδιαιτέρως η
Τ' σαϊς με την ντελιριακή περιγραφή του Μαύρου Σαββάτου και την τελική συντριβή των εορταστών του από την Πράσινη Λεγεώνα του Δίκαιου Βαλνταράν! Κρίμα που ο Δίκαιος Βαλνταραν κάνει μόνο μια σύντομη εμφάνιση στο συγκεκριμένο διήγημα και δεν υπάρχει κάποια ιστορία στην οποία να πρωταγωνιστεί.
Στο
Τα μάτια του Ανώτερου Κόσμου γνωρίζουμε τον πανούργο Κουζέλ. Ο Κουζέλ είναι ένας αμοραλιστής τυχοδιώκτης ο οποίος επιχειρεί να κλέψει αντικείμενα αξίας από το κάστρο του γελαστού μάγου Γιοκονού. Δυστυχώς ο μάγος τον πιάνει και για να τον τιμωρήσει τον ξαποστέλνει σε μια αναζήτηση στην άκρη του κόσμου. Μετά από πολλές ταλαιπωρίες ο Κουζέλ θα επιστρέψει στο κάστρο του Γιοκονού για να τον εκδικηθεί. Δυστυχώς, κάποιες ασήμαντες τεχνικές λεπτομέρειες θα του στερήσουν την εκδίκηση του και θα τον οδηγήσουν σε νέες περιπέτειες οι οποίες περιγράφονται στο τρίτο βιβλίο της σειράς
Η Οδύσσεια του Κουζέλ. Στο εν λόγω βιβλίο, ο Κουζέλ προσπαθεί για μια ακόμη φορά να επιστρέψει στην πατρίδα του για να εκδικηθεί τον Γιοκονού. Θα περιπλανηθεί σε τόπους με αλλόκοτα έθιμα, θα ταξιδέψει με παράξενα μέσα, θα εισέλθει σε μια άλλη διάσταση, θα ξεγελάσει αλλά και θα τον ξεγελάσουν μέχρι τελικά να κλείσει τους λογαριασμούς του με τον Γιοκονού. Οι περιπέτειες του Κουζέλ είναι περισσότερο σατιρικό fantasy και τα σπαθιά σπανίως βγαίνουν από τα θηκάρια. Οι ήρωες συγκρούονται συνήθως λεκτικά χρησιμοποιώντας επιτηδευμένο και πομπώδη λόγο ενώ προσπαθούν να εξαπατήσουν ο ένας τον άλλο. Ο ίδιος ο Κουζέλ είναι μάλλον αντιπαθής και προσωπικά τείνω να τον χαρακτηρίσω κουτοπόνηρο παρά πανούργο.
Το τέταρτο βιβλίο (
Ριάλτο ο Θαυμαστός) με απογοήτευσε. Αποτελείται από τρεις ιστορίες στις οποίες βασικός ήρωας είναι ο πανίσχυρος μάγος Ριάλτο, ο οποίος είναι μέλος μιας παρέας εξίσου ισχυρών μάγων. Η πρώτη ιστορία (
Η Μουρθ) με μια μάγισσα που προσπαθεί να μετατρέψει τον Ριάλτο και τους υπόλοιπους μάγους σε γυναικωτούς υπηρέτες της μου φάνηκε πολύ μέτρια. Η δεύτερη ιστορία (
Η Πνοή του Φαντέρ) αν και αρχικά παρουσιάζει ενδιαφέρον, στην πορεία κουράζει. Διαθέτει όμως μια πολύ αστεία σκηνή με το αποτυχημένο καμάκι δύο μάγων σε μια γοητευτική κυρία κατά τη διάρκεια μιας δεξίωσης. Η τρίτη ιστορία (
Μορέιον) είναι καλή και πιο σκοτεινή από τις άλλες δύο. Σε αυτήν, ο Ριάλτο και οι υπόλοιποι μάγοι ταξιδεύουν μέχρι τις εσχατιές του διαστήματος, εκεί όπου το ΟΥΔΕΝ καταβροχθίζει το σύμπαν, για να διασώσουν έναν παλιό σύντροφο τους. Μια τέτοια περιπέτεια στα πέρατα του σύμπαντος δεν μπορεί παρά να παρουσιάζει ενδιαφέρον.
Το γράψιμο του Vance είναι κάπως περίεργο και ίσως ξενίσει ορισμένους. Πλάσματα περιγράφονται με ασαφή τρόπο ενώ καταστάσεις και χαρακτήρες δεν αναπτύσσονται όσο θα περίμενε ο αναγνώστης. Όπως ανέφερα παραπάνω δεν πρόκειται για κλασική ηρωϊκή φαντασία αφού έχουμε άφθονη μαγεία αλλά ελάχιστο σπαθί. Επιπλέον, σε αρκετά σημεία ενυπάρχει και το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας. Αγαπημένο θέμα του Vance φαίνεται να είναι η σάτιρα της τυφλής θρησκευτικής πίστης και των άκαμπτων θεολογικών δόγματων. Η στενόμυαλη προσήλωση του ανθρώπου στη θρησκεία αντιμετωπίζεται πάντα με ειρωνία. Όμως πέρα από τη σατιρική διάθεση, τα δύο δυνατά σημεία του έργου του Vance είναι η πρωτότυπη φαντασία του συγγραφέα και η διάχυτη μελαγχολία που αναδύεται από τις σελίδες καθώς οι περιπέτειες των ηρώων εκτυλίσσονται υπό το αδύναμο φως του ήλιου που αργοπεθαίνει. Η Γη του απώτατου μέλλοντος που ονειρεύτηκε ο Jack Vance μοιάζει με αλλόκοτο πίνακα, ζωγραφισμένο με εντυπωσιακά αλλά και θλιμμένα χρώματα.
Εμείς σταματάμε εδώ αλλά κάπου πέρα από τη διάσταση μας η Ετοιμοθάνατη Γη συνεχίζει την περιστροφή της γύρω από τον γέρικο ήλιο.
"Όταν ο ήλιος σβήσει, σημαντικά και ασήμαντα θα ξεχαστούν το ίδιο γρήγορα", ακούγεται να λέει ο Κουζέλ με μοιρολατρική διάθεση. Μέχρι τότε υπάρχει χρόνος για να γνωρίσετε τον κόσμο της Ετοιμοθάνατης Γης...
