O Μέγας Θεός Παν

Πρόσφατα ξαναδιάβασα (αυτήν τη φορά στο αγγλικό πρωτότυπο) τη νουβέλα The Great God Pan του Ουαλλού συγγραφέα του φανταστικού Arthur Machen. Απορώ με τον εαυτό μου πως γίνεται και την πρώτη φορά που τη διαβάσα πριν από πολλά χρόνια (σίγουρα πάνω από δέκα) δεν μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση. Διότι μιλάμε για ένα αριστούργημα της λογοτεχνίας Φαντασίας και Τρόμου. Προσοχή: δεν πρόκειται για κάποια μοντέρνα ιστορία στην οποία ακρωτηριασμοί και εμετικά εγκλήματα περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια προκειμένου ο αναγνώστης να αηδιάσει και όχι να τρομάξει. Εδώ ο τρόμος βασίζεται στους φοβερούς υπαινιγμούς που κάνει ο Machen και το αίσθημα της φρίκης προκαλείται περισσότερο από αυτά που δεν περιγράφει ο συγγραφέας παρά από αυτά που περιγράφει.

Η ιστορία ξεκινά με ένα πείραμα που γίνεται σε μια κοπέλα έτσι ώστε να αρθεί από τα μάτια της το πέπλο της καθημερινής πραγματικότητας και να μπορέσει να αντικρίσει τις πραγματικές δυνάμεις της Ζωής και της Φύσης, να δει το θεό Πάνα. Τελικά η κοπέλα τρελαίνεται από αυτό που βλέπει αλλά ποτέ δεν μαθαίνουμε τι ακριβώς είδε. Από το σημείο αυτό η ιστορία συνεχίζει με τρομερούς υπαινιγμούς μέχρι την κορύφωση του τέλους. Αντιγράφω ένα ενδεικτικό απόσπασμα από το βιβλίο: "Austin took the manuscript, but never read it. Opening the neat pages at haphazard his eye was caught by a word and a phrase that followed it; and, sick at heart, with white lips and a cold sweat pouring like water from his temples, he flung the paper down." Ποια ήταν η λέξη και η φράση που διάβασε ο Austin και ένιωσε τέτοιον τρόμο ώστε να αμέσως να πετάξει μακριά το χειρόγραφο με τις αποκαλύψεις; Ποτέ δε θα μάθουμε. Όπως ποτέ δε θα μάθουμε τι ακριβώς κάλεσε η μικρή Helen μέσα από το δάσος για να διαφθείρει τη φίλη της Rachel. Ο συγγραφέας συστηματικά υπαινίσσεται μια ανείπωτη κοσμική φρίκη και την ύπαρξη ενός πραγματικού κόσμου του οποίου η θέα και μόνο είναι αρκετή για να βυθίσει τον άνθρωπο στην πιο μαύρη τρέλα αν όχι να προκαλέσει αμέσως το θάνατο του. Ο Machen όμως δεν μπαίνει στον κόπο να εκφράσει αυτό που δεν μπορεί να εκφραστεί με λέξεις. Αλλά τα υπονοούμενα του είναι αρκετά για να προκαλέσουν ρίγη στον αναγνώστη και να βάλουν φωτιά στη φαντασία του.

Δεν είναι απαραίτητο να γράψουμε περισσότερα. O Machen είναι πραγματικός άρχοντας του Φανταστικού και όσοι δεν το έχετε κάνει ήδη αξίζει να αναζητήσετε το The Great God Pan αλλά και τα υπόλοιπα έργα του. Ειδικά οι ονειροπόλοι οφείλουν να διαβάσουν ένα άλλο αριστούργημα του, το The Hill of Dreams. Εγώ κλείνω θέτοντας ένα ακόμη ερώτημα: ποιός ήταν ο μυστηριώδης γάμος κάτω από τη σκιά, του οποίου ο Flavius Senilis υπήρξε μάρτυρας στην oυαλλική εξοχή;