Περί βραβείων και πολιτικής ορθότητος

Όσοι ασχολούνται με τις τρέχουσες εξελίξεις στον χώρο της Λογοτεχνίας Φαντασίας ίσως άκουσαν για την απόφαση των ιθυνόντων του World Fantasy Convention να αλλάξουν την μορφή του αγαλματιδίου που δίνεται ως  βραβείο στα πλαίσια του εν λόγω συνεδρίου, σε διακριθέντες συγγραφείς του χώρου. Πρόκειται για το περίφημο World Fantasy Award με το οποίο κατά καιρούς έχουν τιμηθεί συγγραφείς όπως οι Robert Bloch, Fritz Leiber, K. E. Wagner, G. Wolfe, G. R. R. Martin αλλά και πολλοί άλλοι, άγνωστοι στην χώρα μας. Μέχρι πρόσφατα το βραβείο ήταν μια προτομή-καρικατούρα του H. P. Lovecraft. Ωστόσο, ύστερα από διαμαρτυρίες και πιέσεις που ασκήθηκαν από μια ομάδα συγγραφέων, κριτικών και αναγνωστών, το αγαλματίδιο θα αλλάξει μορφή. Ο λόγος είναι οι ρατσιστικές απόψεις που φαίνεται να είχε ο HPL. Πιο συγκεκριμένα, η όλη ιστορία (στον βαθμό που την έχω παρακολουθήσει) φαίνεται να ξεκίνησε όταν η μαύρη συγγραφέας Nnedi Okorafor, που πήρε το βραβείο το 2011, έκανε αναφορά σε ένα ποίημα ρατσιστικού περιεχομένου που είχε γράψει ο HPL γύρω στο 1912 και δήλωσε πόσο άβολα νιώθει να την τιμούν με ένα αγαλματίδιο που έχει την μορφή του. Παρόμοια δυσαρέσκεια εξέφρασε και η επίσης μαύρη Sofia Samatar που έλαβε το βραβείο το 2014. Με αφορμή αυτές τις διαμαρτυρίες, η ομάδα για την οποία έγινε λόγος παραπάνω κατάφερε να αποσυρθεί ο "Howard", όπως χαϊδευτικά αποκαλείται το αγαλματίδιο. 

Σε μένα -και σε πολλούς άλλους φίλους του Lovecraft-, όλο αυτό φάνηκε ως θράσος και ασέβεια. Για να θέσουμε όμως το θέμα στις σωστές του διαστάσεις, πρέπει να πούμε πως η συγκεκριμένη κίνηση δεν έχει ως στόχο -επισήμως τουλάχιστον- την απαξίωση του έργου του HPL αλλά μόνο την αλλαγή της μορφής του βραβείου και την έμμεση καταδίκη των "ρατσιστικών" απόψεων του. Η υπόθεση όμως πρέπει να μας προβληματίσει καθώς γίνεται φανερό πως μειοψηφίες εμμονικές με την πολιτική ορθότητα και με θέματα δικαιωμάτων μειονοτήτων προσπαθούν να επιβάλλουν παντού την ατζέντα τους. Πρόκειται για ένα παιχνίδι εξουσίας και επιβολής από το οποίο δεν κατάφερε να ξεφύγει ούτε η Λογοτεχνία του Φανταστικού. Βέβαια καταλαβαίνω και τις συγγραφείς που αναφέρθηκαν παραπάνω και οι οποίες δυσανασχετούν με ένα βραβείο που έχει την μορφή ενός ανθρώπου που μάλλον τις θεωρούσε βιολογικά κατώτερες. Το θέμα είναι σύνθετο και δεν μπορεί να εξαντληθεί σε λίγες γραμμές, ειδικά από τη στιγμή που δεν έχουμε εποπτεία πάνω σε όλες τις παραμέτρους του.

Το μόνο βέβαιο είναι πως οι καιροί αλλάζουν. Προσωπικά, θεωρώντας δεδομένο πως η Λογοτεχνία Φαντασίας έχει τις ρίζες της στις ευρωπαϊκές παραδόσεις και χαρακτηρίζεται από ένα "λευκό" υπόβαθρο, μου φαίνεται άσχημο άλλες φυλετικές ομάδες να προσπαθούν να τη "σφετερισθούν" και να την καταστήσουν πεδίο εκδήλωσης των όποιων συλλογικών απωθημένων τους. Αλλά, όπως και στην περίπτωση του μαύρου μπασίστα των Warlord, φαίνεται πως η Πραγματικότητα είναι παγερά αδιάφορη απέναντι στις εμμονές μας και -έχοντας καλλιεργημένη την αίσθηση του χιούμορ- ομολογώ πως το βρίσκω διασκεδαστικό αυτό. Ευτυχώς, το ίδιο αδιάφορη είναι και απέναντι στις εμμονοληψίες των φανατικών της πολιτικής ορθότητος και γι' αυτό είμαι βέβαιος πως η μορφή του HPL θα συνεχίσει να κυριαρχεί για πολλά χρόνια ακόμη στον χώρο της Λογοτεχνιάς Φαντασιάς, και αφού ο εσμός των επικριτών του θα έχει χαθεί στην Λήθη.

Donald Wandrei

Θα κλείσω αυτήν την ανάρτηση μνημονεύοντας τον Donald Wandrei, συνιδρυτή -μαζί με τον August Derleth- του εκδοτικού οίκου Arkham House, ο οποίος το 1984 αρνήθηκε να παραλάβει το συγκεκριμένο βραβείο, όχι επειδή τον σόκαραν οι απόψεις του Lovecraft αλλά διότι θεώρησε πως η μορφή-καρικατούρα του αγαλματιδίου ήταν υποτιμητική για τον HPL. Άλλες εποχές...